"Lời nói dối cuối cùng": Điều tốt không thể đến từ những lời nói dối

Vở diễn của Lưu Quang Vũ thì bao giờ cũng sâu sắc, bao giờ cũng hay tới mức khiến mỗi khuôn mặt khán giả đi xem đều ngời ngời lên, buồn vui với kịch, đau đáu với nhân vật, tình tiết. Với “Lời nói dối cuối cùng” thì càng đặc biệt, vì đây cũng là hơn 30 năm sau Nhà hát Tuổi trẻ mới dựng lại, NSƯT Chí Trung- diễn viên ngày nào vào vai- giờ thành đạo diễn của vở.
Chuyện của Cuội, Lụa và Bờm. Chuyện có thêm Công tử Lãn là “tác nhân” để dẫn đến việc bộ ba nói trên phải lưu lạc lên kinh kỳ và một bước trở thành những mệnh quan triều đình. Chuyện cũng gồm một bậu sậu vua, hoàng hậu, quận chúa, hoạn quan, ngự y, quan chép sử. Cùng với đó là những người dân, có người cũng biết bịp bợm như ông chủ cửa hàng bán thùng ở cửa thành, có người chân chất và đáng yêu như nghệ nhân đàn nguyệt nổi tiếng kinh kỳ, hai cậu bé nhà nghèo Nha và Nhai bán bánh đa và bánh gai ở chợ….
![]() Cuội yêu thương Lụa hết lòng, nhưng cách yêu thương sai đã khiến họ không thể ở bên nhau. |
![]() |
![]() Cuộc sống đẹp và êm đềm nơi thôn quê. |
Thế nên, càng khiến người ta phải so sánh và chới với trước sự ngột ngạt, thối nát của cuộc sống trong hoàng cung; những tưởng là nhung lụa, là ăn sung mặc sướng, là cha của muôn dân, mẹ của muôn dân… nhưng thật ra là vũng bùn bẩn thỉu, từ vua tới quan chỉ lo bòn rút của nhân dân, lo làm cho đầy túi tham của mình.
![]() Cuộc sống vương giả nhưng mục nát và rỗng tuếch nơi triều chính. |
![]() Cuộc sống giả dối nơi hoàng cung đã khiến thằng Nha bán bánh đa, vì trò bịp của Cuội mà thành Thế tử. Nhưng đứa trẻ nghèo đói này cũng không thể chịu nổi cuộc sống "Vua khổ như chó", mà trốn khỏi ngai vàng. |
Ở đó, quan chép sử giống như một con rối, quan ngự y là một kẻ bất tài. Ở đó, vua không biết “ống tiêu” là gì nên bảo nghệ nhân thổi têu là “Tiêu đi” rồi gào lên: “Tiếng gì vo ve như muỗi”, không biết đàn nguyệt là gì nên bảo nghệ nhân đàn nguyệt là “Ấy đi”, rồi cũng gào lên tiếng gì mà như tiếng dế. Chỉ tới khi lão hàng thùng ở đầu chợ, mang cái thùng của lão vào gõ oang oang, thì vua mới nghe rõ và phấn khởi phong cho lão làm “Nhạc gia triều đình”. Để rồi nghệ nhân đàn nguyệt, không thể chịu nổi cảnh đói nghèo, nghe theo lời Cuội làm ra “đàn pháo”, mang vào đốt cho vua xem, cũng được vua phong là “Nhạc gia triều đình”, giữ lại trong triều để ngày ngày… đốt đàn cho vua xem.
![]() Diễn viên Thanh Sơn đã thể hiện rất thành công vai Cuội. |
Ở đó, dù một chữ bẻ đôi trong sách thuốc Cuội cũng chưa đọc, nhưng nhờ tài chữa bệnh bằng “tâm bệnh” mà Cuội đã thành "Đại đức thiền sư danh y pháp công Đại Thiên Bảo", rồi thành quan ngự y. Có gì đâu, vua và hoàng hậu không thể sinh hạ được con, Cuội dùng chiêu “Bạch liên huê hạ long sàng. Thái tử giáng trần gian” để “ban” cho một đứa con “ra đời theo cách không hề thông thường vì là người trời”. Quận chúa điên điên khùng khùng, nanh nọc ác độc thì Cuội lựa theo mọi ý muốn….
Cứ như thế, Cuội tiến lên, từ chỗ là kẻ một xu dính túi không có, bị cả thế gian khinh bỉ là kẻ lọc lừa; thành người tin cẩn làm mưa làm gió trong triều, nói gì cũng được vua nghe theo, có thể đối đãi với ông vua già như một người bạn ngang hàng phải lứa…
Thế nghĩa là Cuội xấu. Không, không hẳn là xấu. Như Cuội đã nói với Lụa ngay khi lần gặp đầu, đừng đánh giá con người khi chưa hiểu về họ; như Lụa đã thừa nhận vào phút cuối khi chia tay với Cuội bỏ chốn kinh kỳ về quê: Cuội là một người tốt, bản chất là tốt. Cuội trong đời mình đã luôn biết nghĩ cho mọi người, hiểu được nỗi thống khổ của Lụa và yêu Lụa; hiểu được nỗi thống khổ của Bờm và giúp Bờm để giành được tự do cho mình; hiểu được nỗi thống khổ của muôn dân để yêu cầu đầu tiên khi vào triều là buộc vua phải “khoan thuế”, khuyến khích văn học, âm nhạc…
Nhưng những việc làm tốt ấy được thực hiện sai phương pháp: Tất cả đều dùng cách lừa đảo, gian dối để mà đạt được. Như lời nói từ đáy lòng của Lụa: Không ai muốn nhận những việc tốt được thực hiện bằng cách xấu cả. Và cũng bởi, nói dối mãi thành quen, đeo mặt nạ mãi rồi mặt nạ cũng thành mặt thật; nên Cuội từ chỗ là chàng trai trong sáng, có tâm hồn, có tiếng sáo và sự sẻ chia khiến Lụa phải rung động (qua hình hài của Công tử Lãn); cuối cùng “Ngày nối ngày dối gian một tý…” đã tự đồng hóa mình thành một kẻ xấu như những kẻ xấu trong triều kia…
Chỉ đến khi mọi người tốt lần lượt bỏ Cuội mà đi, từ chối cuộc sống vinh hoa phú quý mà Cuội mang tới cho họ; thì Cuội mới hiểu ra, có những điều còn đáng giá hơn gấp trăm lần, ngàn lần tiền bạc, danh vọng: Đó là nhân phẩm con người, là sự thật thà trung thực, là sống đúng bản chất của mình- một anh lực điền như Bờm, một cô gái dệt lụa tài hoa như Lụa.
“Hỏi người có nhớ quê chăng
Còn quê thì vẫn hằng mong nhớ người”.
Bờm đã về quê, Lụa đã về quê, cậu bé Nha đã trốn về với thày u, nghệ nhân đàn nguyệt đã về với kiếp phong lưu ngày ngày chơi đàn ngoài chợ… Nên Cuội chắc cũng sẽ về thôi, về lại với quê, với những người dân hiền lành, chân chất, nhưng gắn bó yêu thương. Bởi nơi sâu thẳm tâm hồn, Cuội vẫn là một chàng Cuội tốt đẹp…
![]() |
![]() Những dải lụa nhiều sắc màu được dùng như một cách thể hiện tâm trạng của nhân vật. |
Vở diễn của Lưu Quang Vũ thì bao giờ cũng sâu sắc, bao giờ cũng hay tới mức khiến mỗi khuôn mặt khán giả đi xem đều ngời ngời lên, buồn vui với kịch, đau đáu với nhân vật, tình tiết. Với “Lời nói dối cuối cùng” thì càng đặc biệt, vì đây cũng là hơn 30 năm sau Nhà hát Tuổi trẻ mới dựng lại, NSƯT Chí Trung- diễn viên ngày nào vào vai- giờ thành đạo diễn của vở.
![]() Màn rap hiện đại khiến vở diễn trở nên đặc sắc hơn. |
Thế nên, “Lời nói dối cuối cùng”, xứng đáng cho những tràng pháo tay và những bó hoa ào lên sân khấu; xứng đáng cho cái ôm của một khán giả với Chí Trung ngoài cửa rạp vì “30 năm tôi mới được xem lại, hay lắm”. Và xứng đáng với khoản đầu tư của SHB cho vở diễn, như kịch mục chính của chương trình “Chắp cánh niềm tin”, mang nghệ thuật đến với đông đảo công chúng trong cả nước. Đều xứng đáng cả!
Ý kiến bạn đọc
Ý kiến của bạn